پاورپوینت تعریف سازمان و مدیریت

بخشی از متن:
سازمان گروهی متشکل از دو یا چند تن که در محیطی با ساختار منظم و از پیش تعیین شده برای نیل به ‌‍‎‏‍اهداف مشخص با یکدیگر همکاری می‌کنند و ارتباط متقابل دارند

مدیریت فرآیند برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و نظارت بر کار اعضای سازمان و کاربرد کلیه منابع قابل دسترسی برای رسیدن به هدف‌های تعیین شده سازمان.

*تعريف سازمان
* اصول سازمان‌دهي
*تعریف مدیریت
*اصول تقسيم كار
*مزايا و معايب
*مباني تقسيم كار
*اختيار و مسئوليت
*مزايا و موانع تفويض اختيار
*انواع سازمان
*خصوصيات سازمان غير رسمي
*مقايسه سازمان‌ها از شكل و اندازه
*انواع سازمان‌ها
*نمودار سازماني مؤسسه‌اي

صاحب‏نظرى علم ‏مدیریت را هنر انجام امور به وسیله دیگران توصیف كرده و بر نقش دیگران و قبول‏هدف از سوى آنان تأكید ورزیده است. برخى دیگر، مدیریت را فرایند تحقق اهداف‏سازمانى به وسیله انجام دادن چهار وظیفه برنامه ریزى، سازماندهى، هدایت و كنترل‏مى‏دانند. با مطالعه و بررسى تعاریف مدیریت مى‏توان تعریف ذیل را به عنوان تعریفى‏جامع ذكر كرد:

مدیریت، فرایند به كارگیرى مؤثر منابع انسانى و امكانات مادّى براى تحقق اهداف سازمانى‏است.«

نكته مهم این است كه تحقق این فرایند به وسیله انجام وظایف اساسى مدیران، یعنى »برنامه‏ریزى« »سازماندهى«، »هدایت و رهبرى« و »كنترل« و با توجه به نظام ارزشى حاكم برسازمان امكان مى‏یابد.

وظایف اصلى مدیران

1- برنامه ریزی

برنامه ریزى یعنى مدیران از پیش در باره هدف‏ها و اقدامات مورد نظر بیندیشند و خود را براى استفاده از فرصت‏ها و مقابله با خطرها آماده كنند. نخستین كار در برنامه‏ریزى، مشخص كردن »هدف سازمان« است و سپس نوبت به ریز كردن هدف، براى‏واحدهاى تابع مى‏رسد.

افق زمانى برنامه‏ها، متفاوت است. برخى بلند مدّت و برخى كوتاه مدّتند.

همچنین، برنامه‏هاى بلند مدّت توسط مدیران عالى سازمان، و برنامه‏هاى میان مدت و كوتاه‏مدّت به وسیله مدیران میانى و عملیاتى تهیه مى‏گردد.

1 - 1 - سازماندهى

سازماندهى، فرایند تنظیم و تخصیص كارها و اختیارات و منابع سازمان، میان اعضا وایجاد هماهنگى میان آن‏ها براى رسیدن به اهداف سازمان است. براى تحقق‏اهداف، سازمان‏هاى مختلف، از ساختارهایى متفاوت بهره مى‏جویند. براى مثال،ساختار یك مركز مطالعه و تحقیق، با ساختار یك كارخانه اتومبیل سازى متفاوت است.

1 - 2 - رهبرى

رهبرى، فرایند اعمال نفوذ براى برانگیختن كاركنان به فعالیت در جهت تحقق اهداف‏است رهبران براى نفوذ در زیردستان نیاز به قدرت دارند و این قدرت از منابع‏مختلفى همانند قدرت مرجعیت، قدرت قانونى، قدرت تنبیه وتشویق و... نشأت مى‏گیرد.

همچنین، اطلاع مدیران و رهبران از انگیزه‏هاى كاركنان، در هدایت آنان نقشى‏مهم دارد.

1 - 3 - كنترل

فرایند كنترل، عبارت است از تنظیم كلّى فعالیت‏هاى سازمان كه عملكرد واقعى آن بامعیارها و اهداف از پیش تعیین شده مطابق باشد. كنترل، داراى انواعى مانندكنترل پیش نگر، كنترل حین عمل و كنترل بعد از عمل است. به منظوركنترل فعالیت‏ها باید براى هر فعالیت، معیار مشخص شود. سپس باید نتیجه هر كار بامعیار مربوط بدان مقایسه گردد و در صورت مشاهده انحراف، اقدامات اصلاحى لازم‏انجام شود.

هر چند وظایف اصلى مدیریت به طور مستقل مطرح شده است، ولى باید یادآورى شود كه‏میان آن‏ها تعامل وجود دارد و بر یكدیگر اثرى متقابل دارند. همچنین، تأثیر نظام ارزشى‏حاكم بر سازمان در این وظایف و در مجموع مدیریت انكارناپذیر است.

صاحبنظران مدیریت، مدیران را به شیوه هایى گوناگون تقسیم و طبقه بندى كرده‏اند.براى مثال، از نظر وسعت حیطه مسؤلیت، مدیران را به دو نوع » مدیران‏وظیفه‏اى« و »مدیران عمومى« تقسیم كرده‏اند. »مدیران وظیفه‏اى«،مسؤول فعالیت‏ها و عملیات یك واحد و یا یك دایره سازمان هستند. آنان عهده دارمجموعه‏اى از كارهاى مشابه، مانند خرید و یا تولیدند. همچنین »مدیران عمومى«،مسؤول تمامى سازمان، مانند كاركنان تولید، فروش و فعالیت‏هاى آنان هستند. همچنین‏مدیران عمومى، مسئولیت تمامى و یا مجموعه سازمان و یا یك واحد مستقل از سازمان‏را بر عهده دارند.

دانشمندان، مدیران را بر حسب سطح سازمانى نیز طبقه بندى كرده و سه سطح را براى آن‏هادر نظر گرفته‏اند.

1- مدیران عملیاتى ؛
2- مدیران میانى ؛
3- مدیران عالى
مدیران عملیاتى‏

این دسته از مدیران، در پایین‏ترین سطح مدیریت سازمان فعالیت مى‏كنند. آنان‏مستقیماً با كاركنان در تماس اند و وظیفه هدایت فعالیت‏هاى كاركنان را بر عهده دارند.نظارت بر حُسن انجام كار افراد و تهیه برنامه‏هاى كوتاه مدت و تفضیلى نیز از جمله وظایف‏مدیران عملیاتى است. این دسته از مدیران به دلیل ماهیت كارى كه بر عهده دارند، بیشتراوقات خود را با زیر دستان سپرى مى‏كنند.

مدیران میانى‏

مدیران میانى، به عنوان واسطه‏اى میان مدیران عملیاتى و مدیران عالى عمل مى‏كنند.آنان علاوه بر هدایت فعالیت‏هاى مدیران عملیاتى، باید كارهاى خود را به مدیریت عالى‏سازمان گزارش كنند. همچنین، مدیران میانى، اطلاعات لازم را گردآورى و تحلیل مى‏كنند وبراى تصمیم‏گیرى در اختیار مدیران عالى قرار مى‏دهند. آنان بخشى از وقت خود را نیزصرف تهیه برنامه‏هاى میان مدّت مى‏كنند.

مدیران عالى‏

مدیران عالى، در بالاترین سطح سازمان قرار دارند. آنان براى سازمان برنامه‏هاى‏بلند مدّت جامع را تهیه مى‏كنند. مدیران عالى، مسئولیت كلّ سازمان را بر عهده و بر كلّیه‏واحدهاى سازمان نظارت دارند و فعالیت‏هاى آنان را ارزیابى مى‏كنند. بهتر است مدیران‏عالى از میان مدیرانى كه رده‏هاى عملیاتى و میانى را با موفقیت طى كرده‏اند، انتخاب شوند.

درجه بندی مدیران

مدیران عالى‏
مدیران میانى‏
مدیران عملیاتى‏

تمامى این مدیران، وظایف اصلى فرایند مدیریت، یعنى »برنامه ریزى« »سازماندهى«،»رهبرى و هدایت«، و »كنترل« را به عهده دارند. ولى میزان مسئولیت و زمانى كه هر یك‏از آنان براى این وظایف صرف مى‏كنند، متفاوت است. براى مثال، مقدار زمانى كه‏مدیران عالى به برنامه ریزى اختصاص مى‏دهند، بیشتر از زمانى است كه مدیران‏عملیاتى صرف برنامه ریزى مى‏كنند؛ زیرا مدیران عالى، وظیفه دارند كه برنامه‏هاى‏جامع را تهیه كنند، در حالى كه مدیران عملیاتى تنها باید برنامه ریزى عملیاتى را هدایت‏كنند. در عوض، مدیران عملیاتى مدت زمان بیشترى صرف هدایت و رهبرى كاركنان‏مى‏كنند، چرا كه این مدیران مستقیماً با كاركنان سر و كار دارند و مسئول هدایت‏فعالیت‏هاى آنها مى‏باشند.

مهارت هاى مدیران‏

مدیران براى اعمال مدیریت صحیح، به سه مهارت نیاز دارند: مهارت فنى ،مهارت انسانى و مهارت ادراكى.

1- مهارت فنى: توانایى به كار بردن دانش و روش و فنونى است كه از راه آموزش و تجربه به‏دست مى‏آید؛ مانند مهارت و توانایى یك مهندس مكانیك مجرّب كه در رشته خود داراى‏مهارت فنى است.

2- مهارت انسانى: توانایى درك افراد و كار با آنان و به كارگیرى كاركنان جهت تحقق اهداف‏سازمان را مهارت انسانى مى‏گویند.

3- مهارت ادراكى: عبارت است از توانایى درك سازمان به عنوان مجموعه‏اى كه بابخش‏هاى خود در تعامل است، و توانایى درك این كه تغییر در یك بخش سازمان در سایربخشهاى سازمان نیز تأثیر دارد. مهارت ادراكى، همچنین به توانایى حفظ منابع سازمان ودرك پیچیدگى آن اشاره دارد.

نكته اساسى این است كه مدیران در هر سه سطح عملیاتى، میانى، و عالى، به مهارت‏هاى سه‏گانه نیازمندند، ولى میزان نیاز آنان به هر یك از مهارت‏ها در سطوح مختلف، متفاوت است.بدین ترتیب كه مدیران در سطح عملیاتى مهارت فنى بیشترى نیاز دارند؛ زیرا مدیران‏عملیاتى علاوه بر نظارت مستقیم بر كاركنان، باید آنان را به گونه تخصصى نیز آموزش دهند،در حالى كه مدیران عالى سازمان لازم است پیچیدگى سازمان را درك و ارتباط میان اجزاى‏آن را تنظیم و سازمان را براى نیل به اهداف مورد نظر هماهنگ كنند. امّا مدیران هر سه سطح،نیازى یكسان به مهارت انسانى دارند؛ زیرا تمامى آنان با افراد در تماسند و لازم است ازروش و فنون برخورد با كاركنان آگاه باشند و آنان را براى تحقق اهداف مورد نظر بسیج كنند.

بنابراین، مهم‏ترین مهارتى كه همه مدیران بدان نیازمندند، مهارت انسانى است.ی

كى ازصاحبنظران مى‏گوید: مهارت انسانى داراى سه جزء است:

- درك رفتار گذشته‏افراد
- پیش بینى رفتار آینده آنان
- هدایت، كنترل و تغییر رفتار آینده افراد

4- مدیران كارا و اثربخش

مدیران كارا توانایى استفاده بهتر از منابع موجود را در فرایند تحقق اهداف‏سازمانى دارند . به عبارت دیگر، مدیر كارا كسى است كه بتواند با استفاده ازحداقل امكانات، حداكثر بهره را به سازمان برساند.

مدیران اثر بخش، توانایى گزینش اهداف مناسب و رسیدن به آن‏ها را از بهترین روش دارند.در واقع آنان از میان اهداف، بهترین و صحیح‏ترین را برمى‏گزینند و مطلوبترین راه نیل به آن‏را تشخیص مى‏دهند.

5- سیر تاریخى مدیریت‏

مدیریت، دانش و فنّى نوظهور نیست، بلكه تاریخى به قدمت زندگى اجتماعى انسان‏دارد. زندگى خانوادگى و به ویژه زندگى قبیله‏اى، همواره با نوعى تضاد منافع، جنگ،صلح، تعاون و مانند آن همراه بوده است. عقل سلیم به ضرورت وجود نوعى مدیریت‏در تمامى موارد یاد شده حكم مى‏كند.

بنابر این، مدیریت پا به پاى رشد جوامع بشرى توسعه یافته است. ولى بى گمان بررسى جزءبه جزء و تفصیلى سیر تكاملى تاریخ مدیریت از حوصله این كتاب خارج است. بنابر این، دراین جا به گونه‏اى فشرده به سیر تاریخى مدیریت در تمدن‏هاى باستانى و قرون وسطى اشاره‏مى‏شود.

5 - 1 - مدیریت در تمدن‏هاى باستانى‏

تمدن‏هاى باستانى سومریان، مصریان، چینیان، یونانیان و ایرانیان، به مدیریت توجه‏داشته‏اند كه در این جا به اختصار بدان اشاره مى‏شود.

سومریان: سومریان با اختراع خط (500 ق. م) توانسته مقرراتى را براى ثبت و ضبط سوابق به‏منظور كنترل و ارزیابى افراد تهیه كنند. آنان، همچنین با تقسیم شهرها و ارائه نحوه و روش‏خاص كنترل خود در امور شهرها، پیشرفتى شایان توجه داشته‏اند.

مصریان: گواه توجه مصریان باستان به مدیریت، وجود اهرام عظیمى است كه به یقین بدون‏اعمال مدیریت هرگز ساخته نمى‏شد. علاوه بر این، مصریان نیاز به برنامه ریزى، سازماندهى‏و كنترل را تشخیص داده بودند. آنان از »عدم تمركز« در سازمان استفاده كردند(2600 ق. م( و در اداره سازمان‏ها از نظریه‏هاى كاركنان بهره مى‏بردند.

چینیان: در تمدن باستانى چین، نیز به مدیریت توجه شده است. چنان كه تاریخ نشان مى‏دهد،آنان در سازماندهى، برنامه ریزى، رهبرى و كنترل، فعال بوده‏اند. البته شهرت چینیان بیشترمربوط به نظام استخدامى آنان است كه به شیوه‏اى بسیار جالب طراحى شده بود ؛ چنان كه‏نظام استخدامى فعلى انگلیس و آلمان از آن اقتباس شده است.

چینیان تحت تعالیم »كنفوسیوس« و »سیوس« در باره موضوع وفادارى و درستى عمل‏كاركنان از نظامى خاص، پیروى مى‏كرده‏اند.

یونانیان: یونانیان بیشتر از دیگر ملتها به مدیریت توجه داشته‏اند. كتاب هایى كه از آن روزگاربه دست آمده است حاكى از این حقیقت است؛ مانند كتاب گزنفون به نام »سیر و پدیا«، كه‏حاصل تحقیقات و مسافرت وى به ایران است.

دانشمندان بزرگ یونان، سقراط و افلاطون نیز در باره مدیریت مطالبى را طرح كرده‏اند؛ از آن‏جمله سقراط، اصول مدیریت را جهان شمول مى‏داند و تفاوتى میان اداره و رهبرى‏سازمان‏هاى دولتى و خصوصى قائل نیست.

همچنین، افلاطون نیز علاوه بر توجه به لزوم تقسیم كار مى‏گوید: تقسیم كار باید بر اساس‏شایستگى و تخصص باشد. وى بر اساس شایستگى و تخصص، افراد جامعه را به طبقه‏هایى‏مختلف تقسیم مى‏كند. براى مثال طبق تقسیم بندى افلاطون، فلاسفه كه قدرت تفكر دارند،باید حكومت كنند و افرادى كه گرایش نظامى دارند، باید در طبقه جنگجویان قرار گیرند.

ایرانیان: ایرانیان باستان از نخستین اشاعه دهندگان تفكر مدیریت به حساب مى‏آیند. آنان‏ضمن اهمیت دادن به برنامه ریزى، تقسیم كار و وحدت فرماندهى، از روش‏هاى حركت‏سنجى، طرح جا و مكان و تدارك مواد و اشیا نیز استفاده مى‏كرده‏اند. گواه توجه شایسته‏ایرانیان به مدیریت، كتاب هایى است كه دانشمندان یونانى درباره شیوه‏هاى مدیریت و اداره‏ایرانیان نوشته‏اند و به حاكمان خود

پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.